نشست نقد و بررسی کتاب «فارسی گفتاری مدرن در رمان‌های معاصر ایران؛ تحلیلی بر رمان‌های منتخب قرن ۲۱» با حضور نویسنده کاتاژینا وانسالا، دوشنبه (ششم اسفند ۱۴۰۳) دکتر عباسعلی وفایی، دکتر مصطفی عاصی و دکتر سمیه مشایخ در سرای اهل قلم برگزار شد.
نشست نقد و بررسی کتاب «فارسی گفتاری مدرن در رمان‌های معاصر ایران؛ تحلیلی بر رمان‌های منتخب قرن ۲۱» نوشته کاتاژینا وانسالا، دوشنبه (ششم اسفند ۱۴۰۳) با حضور عباسعلی وفایی، مصطفی عاصی، سمیه مشایخ و نویسنده کتاب در سرای اهل قلم برگزار شد. کاتاژینا وانسالا؛ استادیار گروه ایران‌شناسی موسسه شرق‌شناسی دانشگاه یاگلونی در کراکف لهستان و مترجم زبان فارسی است.
در نشست نقد و بررسی کتاب «فارسی گفتاری مدرن در رمان‌های معاصر ایران» مطرح شد؛
اهمیت بسیار زبان محاوره در فارسی امروزی/در زمینه تحقیقات زبانی دست‌مان خالی است
کاتاژینا وانسالا گفت: در نخستین حضورم در تهران متوجه اهمیت زبان محاوره شدم، چرا که بدون آموختن آن اصلا نمی‌شود با ایرانیان ارتباط برقرار کرد. متاسفانه هیچ منبعی برای آموزش زبان محاوره به خارجی‌های علاقه‌مند به ایران وجود ندارد.
به گزارش روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، نشست نقد و بررسی کتاب «فارسی گفتاری مدرن در رمان‌های معاصر ایران؛ تحلیلی بر رمان‌های منتخب قرن ۲۱» نوشته کاتاژینا وانسالا، دوشنبه (ششم اسفند ۱۴۰۳) با حضور عباسعلی وفایی، مصطفی عاصی، سمیه مشایخ و نویسنده کتاب در سرای اهل قلم برگزار شد. کاتاژینا وانسالا؛ استادیار گروه ایران‌شناسی موسسه شرق‌شناسی دانشگاه یاگلونی در کراکف لهستان و مترجم زبان فارسی است.
در ابتدای این نشست سمیه مشایخ، نویسنده کتاب «فارسی گفتاری مدرن در رمان‌های معاصر ایران» را به این شرح معرفی کرد: کاتاژینا وانسالا دارای مدرک دکتری ایران‌شناسی با گرایش زبان‌شناسی است. او با کمک هزینه پژوهشی – دانشجویی دولت لهستان در مرکز آموزش زبان فارسی موسسه دهخدا در تهران، زبان و ادبیات فارسی را فراگرفت و مروج زبان فارسی شد. علایق او شامل زبان فارسی معاصر و تحولات آن، ادبیات معاصر و شعر نو فارسی است. وانسالا در سال ۲۰۲۲ از پایان‌نامه دکتری خود با موضوع زبان فارسی محاوره‌ای دفاع کرد و پس از آن به ترجمه مقالات مختلف درباره این موضوع پرداخت.
بر اساس آنچه در این نشست اعلام شد، کانسالا در سال ۲۰۱۲ با تحقیق بر رمان «کافه پیانو» اثر فرهاد جعفری با موضوع تفاوت زبان نوشتاری و محاوره پرداخت. وی یک سال بعد از آن با تحقیق دیگری بر رمان «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» اثر زویا پیرزاد، چگونگی خلق شخصیت در داستان‌ها را بررسی کرد.
کتاب «فارسی گفتاری مدرن در رمان‌های معاصر ایران» با تمرکز بر پنج رمان، تحول زبان محاوره‌ای فارسی مدرن را بررسی کرده است. عناوین این پنج رمان از این قرار است: «در خرابات مغان» داریوش مهرجویی، «شهر آشوب» مریم جعفری، «کافه پیانو» فرهاد جعفری، «عادت می‌کنیم» زویا پیرزاد و «همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها» رضا قاسمی.
رویارویی با زبان محاوره در پارک‌سواری در تهران
کاتاژینا وانسالا در این نشست گفت: ۲۰ سال است با زبان فارسی سر و کار دارم و در این زمینه تحقیق می‌کنم. در این مدت چنان شیفته زبان فارسی شدم که نتوانستم آن را کنار بگذارم و این علاقه تا امروز همیشه همراه من بوده است.
وی با ابراز خوشحالی از این که کتابش در ایران مورد توجه و نقد قرار گرفته است، به نخستین حضور خود در ایران اشاره کرد، حضوری که باعث شد تا اهمیت زبان محاوره را دریابد. وانسالا در این باره اشاره کرد: سال ۲۰۰۶ بعد از یک سال آشنایی با زبان فارسی در حالی به ایران سفر کردم که باور داشتم می‌توانم به زبان فارسی گفت و شنود کنم. من همراه دو دختر لهستانی دیگر از راه زمینی وارد ایران شدیم و تا به خود آمدیم خودمان را وسط ترمینالی در تهران یافتیم. انگار مردم به زبان دیگری صحبت می‌کردند که ما اصلا آن را نیاموخته بودیم. آنجا بود که متوجه اهمیت بسیار زبان محاوره در فارسی شدم.
وانسالا ادامه داد: بعد از چند روز آرام آرام وضعیت بهتر شد و توانستم با زبان محاوره با مردم ارتباط برقرار کنم، اما این موضوع به قدری ذهن مرا درگیر کرد که مجاب شدم تا برای یافتن مقاله و کتاب درباره زبان محاوره به جست‌وجو بپردازم. سعی کردم منبعی پیدا کنم تا مرا در یادگیری زبان محاوره کمک کند، اما متوجه شدم چنین منبعی اصلا وجود ندارد. کتابی یا مقاله‌ای وجود نداشت که تفاوت‌های زبان نوشتاری و محاوره را برای یک خارجی علاقه‌مند به یادگیری زبان فارسی توضیح دهد.
این ایران‌شناس همچنین به مطالعات خود در زبان فارسی اشاره کرد و گفت: در حین اینکه تلاش می‌کردم تا زبان محاوره فارسی را یاد بگیرم، رمان‌های فارسی را نیز می‌خواندم. در این حال متوجه شدم زبان محاوره در کتاب‌ها، رمان‌ها و زبان نوشتاری فارسی هم وارد شده است. این موضوع مرا به آموختن زبان محاوره بیش از پیش علاقه‌مند کرد و نقطه آغاز تحقیقات من در زمینه زبان محاوره شد.
توجه به زبان محاوره ضروری است
مصطفی عاصی نیز در این نشست گفت: زبان محاوره به قدری مورد توجه قرار گرفته که به تازگی فرهنگستان زبان فارسی هم هرچند که رویکرد سنتی دارد، اما در این زمینه وارد شده و سعی کرده به آن سروسامانی بدهد. این در حالی است که پیش از این نهادهای سنتی اصلا زبان محاوره را نمی‌دیدند و به آن کوچک‌ترین توجهی نداشتند.
وی افزود: با تحولاتی چون گسترش فضای مجازی، زبان محاوره خود را بیش از گذشته نمایان کرد، چرا که زبان به عنوان مهم‌ترین ابزار ارتباطی در شبکه‌های اجتماعی بود.
عاصی ادامه داد: این کتاب در شرایطی که توجه چندانی به زبان محاوره نشده، اهمیت بیشتری برای ما می‌یابد. در این کتاب به خوبی به زبان محاوره و تفاوت‌های آن با زبان نوشتاری اشاره شده است.
در زمینه مطالعات زبانی دست‌مان خالی است
عباسعلی وفایی نیز در این نشست گفت: در زمینه مطالعات زبانی دست‌مان خالی است. غیر از دو پژوهشگر که مطالعاتی بر دستور زبان محاوره داشتند، هرگز در این زمینه تحقیقی انجام نشده است.
وی افزود: عدم استقبال برای چنین تحقیقاتی، متغییر بودن زبان محاوره و تفاوت‌های زیاد در این گونه زبانی و همچنین نبود تحقیقات پیشینی است. امیدوارم با انتشار این کتاب محققان به ادامه پژوهش در این زمینه تشویق شوند تا دیگر در زمینه زبان محاوره فارسی با کمبود منابع روبه‌رو نباشیم.
پژوهش‌های مشترک سرآغاز رایزنی‌های فرهنگی
در حاشیه این نشست کاتاژینا وانسالا در پاسخ به سوالی پیرامون نقش چنین تحقیقاتی در پیشرفت رایزنی‌های فرهنگی ایران و لهستان گفت: فعالیت ما صرفا تحقیقاتی و دانشگاهی است و تنها از این طریق نمی‌توان روابط فرهنگی بین دو کشور را تقویت کرد. با این وجود یک رابطه پژوهشی میان ایران و لهستان می‌تواند زمینه همکاری‌ها و رایزنی‌های فرهنگی را نیز فراهم کند. باید توجه داشت که فعالیت‌های علمی معمولا زمینه ساز همکاری‌های مشترک فرهنگی می‌شود.