‌اگر چه‌ آنکتیل دوپرون‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌-کسی‌ که ‌نخستین‌ بار متوجه ‌‌شد که در اواسط هزاره اول‌ قبل از میلاد، احتمالاً همه فرهنگ‌های فرادست، از چین تا دریای مدیترانه، شاهد یک تحول فکری عمیق و ظهور سوژگی‌ بوده‌‌اند‌‌‌‌‌‌ -‌پیشگام ‌مطالعات ایران قدیم و میانه در اروپا بود‌ه‌ است، ولی‌ ‌در نظریۀ‌ عصرِ‌ محوری، که‌ ‌رویکرد نظام‌مند و تأثیرگذارِ‌ قرن بیستم‌ به این تحول‌ بنیادینِ بشرِ پیشامدرن‌ ‌بوده، غالباً ایران‌ باستان‌ مورد غفلت واقع شده‌ است. کتاب‌ ‌مطالعاتی‌ در باب تاریخ عقلانیت در ایران باستان‌ تلاشی است برای نشان‌دادن اینکه، اولاً، نظریۀ‌ عصر محوری باید در الگوی‌ ‌پویه‌‌‌شناسی فرهنگی، مبتنی‌ بر برخورد [فرهنگ‌ها]، تجدید نظر کند، و ثانیاً، ایران باستان‌، به‌ویژه امپراتوری هخامنشی با گسترۀ‌ مکانی شگفت¬انگیز خود، می‌تواند به‌عنوان منطقۀ‌ برخورد اصلی برای تأثیرات متقابل‌ که منجر به تحول‌ محوری‌ شد‌ در نظر گرفته‌ شود. مطالب تحلیل‌های‌ کتاب‌ حاضر از‌ شرقِ‌ ایران باستان (اوستا) و همچنین از غرب ایران (هخامنشیان) تهیه شده است. این ‌تحلیل‌ها نشان می‌دهد که عقلانیتی که ‌‌آفرینندۀ‌ فرهنگ ایرانی ‌است‌‌ - ‌‌‌‌عقلانیتی‌ که هستۀ‌ آن در ساختارهای دوگانه‌ است‌ -‌ایران باستان را ‌به‌ عقلانیت غربی‌ ‌متصل می‌کند، عقلانیتی‌ که در آن، به‌ نظر می‌رسد، انگیزش‌های‌ سازنده‌ و خود‌ویرانگر به‌طرزی‌ جدایی‌ناپذیر متحد شده‌اند.