اين كتاب يكي از برجسته ترين و مشروحترين آثار پژوهشي است كه از منظري انتقادي و با عنايت به سير تحولات اجتماعي، تاريخ انديشه اسلامي را در مراحل آغازين آن مورد مطالعه قرار داده است. اين كتاب با دقتي شايان تحسين، مسائل و مشكلات تاريخي و علمي و فرهنگي عالم اسلام را مورد بررسي قرار داده و كوشيده است اطلاعات و آگاهيهاي ارزنده اي از تاريخ تفكر ديني صدر اسلام ارائه كند كه البته برخي مطالب آن در خور نقد و ارزيابي است. جامعيت اين كتاب از نظر اشتمال بر ديدگاههاي گوناگون تاريخي نسبت به تاريخ كلام در خور توجه است. در اثر حاضر موضوعات كلامي بر پايه دوره هاي تاريخي و براساس تفكيك جغرافيايي مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است، بطوري كه محققان آن را نگاهي تازه و اثري يگانه در مطالعات اسلامي قلمداد كرده اند.